از منظر سید لاری، دو تا از ملزومات حکومت امر به معروف و نهی از منکر و اقامه حدود در عصر غیبت بررسی شد. در این شماره مابقی آنها را مطالعه میکنیم.
امر قضا در عصر غیبت؛ از دیدگاه سید لاری، افزون بر آنکه امام و رهبر خود میتواند بر مسند قضاوت بنشیند، امر قضا و تعیین قضات یکی از شئون اصلی حکومت است. در عصر غیبت، امر قضا و فصل خصومت میان طرفین دعوا، از امتیازات فقیه جامعالشرایط است. نظر به اینکه قاضی را باید رئیس حکومت تعیین کند و چون رئیس حکومت امام(ع) است، باید از طرف امام تعیین شود. از آنجا که امام(ع) به صورت نصب عام، فقهای جامعالشرایط را برای همیشه نصب کرده، نیازی به نصب جدید نیست. سید لاری در تعلیقهای که بر کتاب «قضاء» جواهر الکلام نگاشته، به این موضوع اشاره کرده است.(1) بنابراین از نظر سید لاری، ولایت قضا از جمله امتیازات فقیه جامعالشرایط است و این نوع ولایت از ملزومات اصلی و بنیادین امر حکومت به شمار میآید.
اقامه نماز جمعه در عصر غیبت؛ از جمله ملزومات حکومتی، اقامه نماز جمعه است. در این زمینه در حالی که گروهی از فقها و علما اقامه نماز جمعه را در عصر غیبت واجب نمیدانند، سلار بن عبدالعزیز و گروه قابل ملاحظهای از فقها اقامه نماز جمعه در عصر غیبت را ضروری و از ملزومات حکومت تلقی میکنند. سید لاری افزون بر اینکه به این مسئله معتقد بود، عملا در لارستان نماز جمعه را اقامه میکرد و درباره «خطبه نماز جمعه» رسالهای به همین نام نگاشته است.(2) وی نماز جمعه را واجب میدانست و آن را بزرگترین و مهمترین شعایر اسلامی میشمرد که در پرتو آن میتوان از انحرافهای بزرگ در جامعه جلوگیری کرد و مردم را در مقابل دشمنان دین بسیج کرد، عزت مسلمین را بدان حفظ کرد و مسلمانان را از آنچه برسرنوشت آنها میرود و از توطئههایی که علیه آنان در جریان است، آگاه کرد.(3) سید در اول قرن گذشته، یعنی در حدود سال 1310 قمری (1271 شمسی) به احیای نماز جمعه پرداخت و خود در مقام مرجعیت تقلید به ایراد خطبههای جمعه و اقامه نماز همت گماشت.(4)
بنابر این سید اقامه جمعه را از مناصب فقیه جامعالشرایط میدانست و بر این اساس، امامان جمعه عادل و شایستهای را برای اقامه این شعار بزرگ الهی در شهرستانهای منطقه و جنوب منصوب میکرد.(5)
امر به جهاد علیه کفار؛ به اعتقاد سیدلاری یکی دیگر از ملزومات حکومت، مسئله جهاد است. او معتقد است اصل و اساس اسلام به جهاد وابسته است، فتوحات تمام دورههای اسلامی محصول همین جهاد است، اقتدار تمام دولتها از جهاد حاصل شده است؛ در این راستا به آیات و روایات زیر استدلال میکند: «ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله صفا کانهم بنیان مرصوص» و «ان تنصرالله ینصرکم و یثبت اقدامکم». اوج اعتقاد سید در این مقوله، در اعلام جهاد علیه هجوم نیروهای انگلیسی به ایران و اشغال صفحات جنوبی کشور متبلور شد.
منابع در دفتر نشریه موجود است.